1. Wstęp
Wspomaganie rozwoju każdego dziecka to kluczowe zadanie sprawnie funkcjonującego sytemu oświaty. Najważniejsze w wypełnianiu tego zadania jest sprawne połączenie działań wszystkich zainteresowanych stron tak, aby uzyskać pożądane efekty.
Przedszkole to miejsce, gdzie można zacząć jak najwcześniej wspierać dzieci ze szczególnymi uzdolnieniami, a także i te ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (zagrożone niedostosowaniem społecznym)
Z dniem 8 maja 2013 r. weszło w życie nowe Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30.04.2013 r. w sprawie zasad udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach(Dz.U. z 2013 r. poz. 532).
Określa ono szczegółowo nowe zasady udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.
2. Warunki udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej
Model pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi przeznaczony został do pracy z dzieckiem posiadającym trudności w realizacji standardów wymagań zawartych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego . Może on jednak zostać użyty w pracy z dziećmi szczególnie uzdolnionymi, potrzebującymi innego typu wsparcia psychologiczno-pedagogicznego. Pomoc psychologiczno- pedagogiczna dziecku opiera się na dwóch nierozerwalnych i kluczowych sformułowaniach, wskazujących także na kolejność działań. Pierwsze z nich to rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dziecka, drugie - rozpoznawanie jego indywidualnych możliwości psychofizycznych , czego następstwem ma stać się zaspokajane tychże potrzeb odpowiednio do możliwości.
Potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz indywidualne możliwości psychofizyczne dziecka w wieku przedszkolnym,wynikają w szczególności z:
- dzieci z niepełnosprawnością intelektualną ( w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym)
- dzieci niewidome i słabowidzące
- dzieci niesłyszące i słabosłyszące
- dzieci z autyzmem , w tym z zespołem Aspergera
- dzieci z niepełnosprawnością ruchową , w tym z afazją i mózgowym porażeniem dziecięcym;
- dzieci uzdolnione kierunkowo
- dzieci uzdolnione wszechstronnie
- dysleksja, dysortografia, dysgrafia
- trudności w uczeniu się matematyki
zaburzeń komunikacji językowej :
*zaburzenia języka:
- składni
- trudności w opanowaniu form gramatycznych
- trudności z organizacją tematu
- kłopot z nabywaniem nowego słownictwa
- trudność w używaniu zwrotów adekwatnie do sytuacji
- nieumiejętność spójnego wypowiadania się
- inne,
*zaburzenia mowy dotyczące:
- artykulacji
- fonacji
- płynność mowy
choroby przewlekłej
sytuacji kryzysowych lub traumatycznych
zaniedbań środowiskowych
trudności adaptacyjnych
3. Komu udzielana jest pomoc psychologiczno-pedagogiczna?
Z pomocy psychologiczno-pedagogicznej mogą korzystać dzieci „ ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”. Zgodnie z rozporządzeniami do grupy tych dzieci na poziomie przedszkola należą :
a) dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w związku :
- z niepełnosprawnościami,
- z zagrożeniem niedostosowaniem społecznym
b) dzieci posiadające inny rodzaj orzeczenia :
-orzeczenie o potrzebie indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego ,
- opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej,
c) dzieci wskazane przez nauczyciela/specjalistów :
-szczególnie uzdolnione,
- dzieci, u których obserwuje się ryzyko wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się,
- z zaburzeniami komunikacji językowej,
- w sytuacji kryzysowej lub traumatycznej,
- z chorobami przewlekłymi,
- z niepowodzeniami edukacyjnymi;
- zaniedbane środowiskowo,
- z trudnościami adaptacyjnymi,
- inne.
4. Kto udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej?
Osobą odpowiedzialną za organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przypadku przedszkoli jest dyrektor. Warto podkreślić, że dyrektor ma prawo wyznaczyć osobę, której zadaniem będzie planowanie i koordynowanie udzielania pomocy. Wychowawca lub dyrektor, ewentualnie osoba wyznaczona przez dyrektora ustalają formy udzielania tej pomocy, okres ich udzielania oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy będą realizowane.
W przypadku dzieci, które posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dyrektor przedszkola powołuje zespół , który opracowuje dla nich Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET). Dla pozostałych dzieci opracowuje się program zajęć zgodnie z ustalonymi formami pomocy.
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna może być udzielana z inicjatywy:
1) ucznia;
2) rodziców ucznia;
3) dyrektora przedszkola
4) nauczyciela, wychowawcy grupy wychowawczej lub specjalisty, prowadzących zajęcia z uczniem;
5) pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania lub higienistki szkolnej;
6) poradni;
7) asystenta edukacji romskiej;
8 )pomocy nauczyciela;
9) pracownika socjalnego;
10) asystenta rodziny;
11) kuratora sądowego.
O potrzebie objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną informuje się rodziców dziecka albo opiekunów. Natomiast o ustalonych dla niego formach i okresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także wymiarze godzin, w którym poszczególne formy będą realizowane, rodzice dziecka lub opiekunowie informowani są pisemnie.
5. Powołanie zespołu i jego charakterystyka
Głównym zadaniem zespołu jest planowanie i koordynowanie udzielanej dziecku pomocy.W skład zespołu wchodzą : prowadzący z dzieckiem zajęcia nauczyciele i specjaliści ,w szczególności psycholodzy, pedagodzy i logopedzi we współpracy z :
- rodzicami dzieci ( nie są oni członkami zespołu, a jedynie z nim współpracują )
- poradniami psychologiczno-pedagogicznymi , w tym poradniami specjalistycznymi
- placówkami doskonalenia nauczycieli
- innymi przedszkolami, szkołami i placówkami
- organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.
W spotkaniach mogą uczestniczyć :
a) rodzice dziecka;
– o terminie posiedzenia Zespołu i możliwości uczestnictwa w jego pracach dyrektor zawiadamia rodziców dziecka ,
b) przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej , w tym poradni specjalistycznej– na wniosek dyrektora,
c) inne osoby, w szczególności lekarze, psycholodzy, pedagodzy, logopedzi lub inni specjaliści – na wniosek rodzica dziecka.
Osoby biorące udział w spotkaniu zespołu zobowiązane są do nieujawniania spraw poruszanych podczas spotkania.
Do zadań zespołu należy :
- ustalenie zakresu, w którym dziecko wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej
- określenie zalecanych form, sposobu i okresu udzielania dziecku pomocy psychologiczno-pedagogicznej , z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka
- podejmuje działania mediacyjne i interwencyjne w sytuacjach kryzysowych
- stosowanie do zalecanych form i sposobów pomocy psychologiczno- pedagogicznej , okresów jej udzielania, określa działania wspierające wobec rodziców dziecka, oraz zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi ( w tym specjalistycznymi), placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży
- opracowanie Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego
- realizacja wyznaczonych zadań/ zajęć
- monitoring i ewaluacja przeprowadzonych działań
6. Formy udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej
W przedszkolu pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana w trakcie bieżącej pracy z dzieckiem oraz w formie :
a) zajęć specjalistycznych : korekcyjno-kompensacyjnych, rewalidacyjnych,logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym,
b) zajęć rozwijających uzdolnienia
c) porad i konsultacji.
